Современные технологии создания композитов порошковой и наноцеллюлозы
- Authors: Мясоедова В.В.1, Голобоков Д.А.2, Чуев Е.А.1
-
Affiliations:
- Акционерное общество “Группа компаний “ТИТАН””
- Национальный исследовательский технологический университет “Московский институт стали и сплавов”
- Issue: Vol 66, No 2 (2024)
- Pages: 99-113
- Section: ПРИРОДНЫЕ ПОЛИМЕРЫ
- URL: https://rjraap.com/2308-1120/article/view/650792
- DOI: https://doi.org/10.31857/S2308112024020024
- EDN: https://elibrary.ru/MZPMGB
- ID: 650792
Cite item
Abstract
В обзоре приведены сведения о первоначальном и современном этапе создания способов и стадий технологий получения порошковой целлюлозы, а также микрофибриллярной, микрокристаллической и наноцеллюлозы. Сырьем для порошковой целлюлозы являются отходы деревообрабатывающей и сельскохозяйственной промышленности, а также продукты переработки целлюлозно-бумажной и текстильной промышленности. Исторически сложившиеся механические, физические, химические и биологические методы представлены в обзоре с привлечением сведений о возможностях использования дополнительных стадий, например паро-взрывного метода. Приведены сведения о сравнительных структурных исследованиях наличия функциональных групп лигноцеллюлозного сырья и полученных из него порошковых целлюлоз с учетом надмолекулярной структуры и остаточного лигнина. Показаны возможности широкого применения порошковой целлюлозы в суверенных технологиях фармацевтической и косметической промышленности в качестве связующих и эмульгаторов, переработки ее в простые и сложные эфиры, а также в волокна (через растворы). Неводные растворы целлюлозы и смесей целлюлозы с синтетическими полимерами открывают возможности создания углеродных волокнистых материалов и композитов (уникальным образом сочетающих высокую прочность, химическую и термостойкость, а также электропроводность и низкую плотность), которые являются актуальными в научно-практическом плане при расширении ассортимента продукции текстильной, медицинской отраслей, а также разнообразной техники с уникальными свойствами для автомобилестроения, ракетостроения и различной техники специального назначения. Развитие этих технологий является, безусловно, междисциплинарным.
Full Text

About the authors
В. В. Мясоедова
Акционерное общество “Группа компаний “ТИТАН””
Author for correspondence.
Email: myasoedova.vv@titan-group.ru
Russian Federation, Москва
Д. А. Голобоков
Национальный исследовательский технологический университет “Московский институт стали и сплавов”
Email: myasoedova.vv@titan-group.ru
Russian Federation, Москва
Е. А. Чуев
Акционерное общество “Группа компаний “ТИТАН””
Email: myasoedova.vv@titan-group.ru
Russian Federation, Москва
References
- Debnath B., Haldar D., Purkait M.K. // Carbohydr. Polym. 2021. V. 273. P. 118537.
- Мясоедова В.В., Марченко Г.Н., Крестов Г.А. Физическая химия неводных растворов целлюлозы и ее производных. М.: Наука, 1991. С. 225.
- Пат. 38961 СССР. 1934.
- Пат. 46842 СССР. 1936.
- Соловьев В.Е. А.с. 54277 СССР. 1938.
- Пакшвер П.Б., Яковенко З.М. А.с. 60828 СССР. 1942.
- Груз З.Я., Морозов Н.Н. А. с. 65049 СССР. 1945.
- Назарьина Л.А., Трусова С.П., Гальбрайх Л.С., Бакшеев И.П., Фингер Г.Г., Соколовский Б.М. А. с. 1353845 СССР // Б.И. 1987. № 43. C. 3.
- Mitchell R.L. // Ind. Eng. Chem. 1949. V. 41. № 10. P. 2197.
- Toptunov E.A., Sevastyanova Y.V. // Chem. Plant Raw Mater. 2021. № 4. P. 31.
- Adel A.M., El-Gendy A.A., Diab M.A., Abou-Zeid R.E., El-Zawawy W.K., Dufresne A. // Ind. Crops. Prod. 2016. V. 93. Pt I. P. 161.
- Аутлов С.А., Базарнова Н.Г., Кушнир Е.Ю. // Химия растительного сырья. 2013. № 3. С. 33.
- Fechner P.M., Wartewig S., Füting M., Heilmann A., Neubert R.H.H., Kleinebudde P. // AAPS Pharm. Sci. 2003. V. 5. № 4. P. 77.
- Battista O.A., Smith P.A. // Ind. Eng. Chem. 1962. V. 54. № 9. P. 20.
- Ениколопов Н.С., Марченко Г.Н., Левин В.Ю., Райнес В.А., Крючков А.Н., Першин С.А., Кармилов А.Ю. А.с. 1730297 СССР // Б.И. 1992. № 16. C. 4.
- Kargarzadeh H., Ioelovich M., Ahmad I., Thomas S., Dufresne A. // Handbook of Nanocellulose and Cellulose Nanocomposites. Germany: Wiley, 2017. P. 1.
- Dufresne A. Nanocellulose: From Nature to High Performance Tailored Materials. Germany: DE GRUYTER, 2012.
- Mikhailidi A.M., Markin V.I., Kotelnikova N.E. // Сhem. Plant Raw Mater. 2022. № 1. P. 93–104.
- Fernandes E.M., Pires R.A., Mano J.F., Reis R.L. // Prog. Polym. Sci. 2013. V. 38. № 10–11. P. 1415.
- Abraham E., Deepa B., Pothen L.A., Cintil J., Thomas S., John M.J., Narine S.S. // Carbohydr. Polym. 2013. V. 92. № 2. P. 1477.
- Moon R.J., Martini A., Nairn J., Simonsen J., Youngblood J. // Chem. Soc. Rev. 2011. V. 40. № 7. P. 3941.
- Imai T., Sugiyama J. // Macromolecules. 1998. V. 31. № 18. P. 6275.
- Sugiyama J., Harada H., Fujiyoshi Y., Uyeda N. // Planta. 1985. V. 166. № 2. P. 161.
- Hua K., Strømme M., Mihranyan A., Ferraz N. // Cellulose. 2015. V. 22. № 6. P. 3673.
- Ashjaran A., Yazdanshenas M.E., Rashidi A., Khajavi R., Rezaee A. // J. Text. Inst. 2013. V. 104. № 2. P. 121.
- Iwamoto S., Isogai A., Iwata T. // Biomacromolecules. 2011. V. 12. № 3. P. 831.
- Elazzouzi-Hafraoui S., Nishiyama Y., Putaux J.L., Heux L., Dubreuil F., Rochas C. // Biomacromolecules. 2008. V. 9. № 1. P. 57.
- Kumar A.K., Sharma S. // Bioresour. Bioprocess. 2017. V. 4. № 1. P. 7.
- Siró I., Plackett D. // Cellulose. 2010. V. 17. № 3. P. 459.
- Alemdar A., Sain M. // Bioresour. Technol. 2008. V. 99. № 6. P. 1664.
- Chakraborty A., Sain M., Kortschot M. Wood Microfibres – Effective Reinforcing Agents for Composites. SAE Technical Paper. 2006-01-0106, 2006.
- Chakraborty A., Sain M., Kortschot M. // Holzforschung. 2005. V. 59. № 1. P. 102.
- Zhu J.Y., Pan X.J. // Bioresour. Technol. 2010. V. 101. № 13. P. 4992.
- Chen P., Yu H., Liu Y., Chen W., Wang X., Ouyang M. // Cellulose. 2013. V. 20. № 1. P. 149.
- Frone A.N., Panaitescu D., Donescu D. // U.P.B. Sci. Bull. B. 2011. V. 73. № 2. P. 133.
- Kumar R., Wyman C.E. // Biotechnol. Prog. 2009. V. 25. № 2. P. 302.
- Cheng Y.S., Zheng Y., Yu C.W., Dooley T.M., Jenkins B.M., VanderGheynst J.S. // Appl. Biochem. Biotechnol. 2010. V. 162. № 6. P. 1768.
- McIntosh S., Vancov T. // Bioresour. Technol. 2010. V. 101. № 17. P. 6718.
- Ibrahim M.M., El-Zawawy W.K., Abdel-Fattah Y.R., Soliman N.A., Agblevor F.A. // Carbohydr. Polym. 2011. V. 83. № 2. P. 720.
- Sills D.L., Gossett J.M. // Bioresour. Technol. 2011. V. 102. № 2. P. 1389.
- Morán J.I., Alvarez V.A., Cyras V.P., Vázquez A. // Cellulose. 2008. V. 15. № 1. P. 149.
- Wang B., Sain M. // Compos. Sci. Technol. 2007. V. 67. № 11–12. P. 2521.
- Wang B., Sain M., Oksman K. // Appl. Compos. Mater. 2007. V. 14. № 2. P. 89.
- Abdel-Halim E.S., Emam H.E., El-Rafie M.H. // Carbohydr. Polym. 2008. V. 74. № 4. P. 783.
- Taherzadeh M., Karimi K. // Int. J. Mol. Sci. 2008. V. 9. № 9. P. 1621.
- Brodeur G., Yau E., Badal K., Collier J., Ramachandran K.B., Ramakrishnan S. // Enzyme Res. 2011. V. 2011. P. 1.
- Pakzad A., Simonsen J., Heiden P.A., Yassar R.S. // J. Mater. Res. 2012. V. 27. № 3. P. 528.
- Araki J., Wada M., Kuga S., Okano T. // Colloids Surf. A. 1998. V. 142. № 1. P. 75.
- Yu H., Qin Z., Liang B., Liu N., Zhou Z., Chen L. // J. Mater. Chem. A. 2013. V. 1. № 12. P. 3938.
- Camarero Espinosa S., Kuhnt T., Foster E.J., Weder C. // Biomacromolecules. 2013. V. 14, № 4. P. 1223.
- Um B.-H., Karim M.N., Henk L.L. // Appl. Biochem. Biotechnol. 2003. V. 105. № 1–3. P. 115.
- Filson P., Dawsonandoh B. // Bioresour. Technol. 2009. V. 100. № 7. P. 2259.
- Liu D., Zhong T., Chang P.R., Li K., Wu Q. // Bioresour. Technol. 2010. V. 101, № 7. P. 2529.
- Yan C.-F., Yu H.-Y., Yao J.-M. // Cellulose. 2015. V. 22, № 6. P. 3773.
- Braun B., Dorgan J.R. Single-Step // Biomacromolecules. 2009. V. 10. № 2. P. 334.
- Ruiz E., Cara C., Manzanares P., Ballesteros M., Castro E. // Enzyme Microb. Technol. 2008. V. 42. № 2. P. 160.
- Liu L., Sun J., Cai C., Wang S., Pei H., Zhang J. // Bioresour. Technol. 2009. V. 100. № 23. P. 5865.
- Kamireddy S.R., Li J., Tucker M., Degenstein J., Ji Y. / Ind. Eng. Chem. Res. 2013. V. 52. № 5. P. 1775.
- López-Linares J.C., Romero I., Moya M., Cara C., Ruiz E., Castro E. // Bioresour Technol. 2013. V. 128. P. 180.
- Zhang Y., Li Q., Su J., Lin Y., Huang Z., Lu Y., Zhu Y. // Bioresour. Technol. 2015. V. 177. P. 176.
- Li J., Zhang X., Zhang M., Xiu H., He H. // Carbohydr. Polym. 2015. V. 117. P. 917.
- Lu Q., Tang L., Lin F., Wang S., Chen Y., Chen X., Huang B. // Cellulose. 2014. V. 21. № 5. P. 3497.
- Abd Hamid S.B., Chowdhury Z.Z., Karim Md.Z. // Bioresources. 2014. V. 9. № 4. P. 7403.
- Yahya M.B., Lee H.V., Abd Hamid S.B. // Bioresources. 2015. V. 10. № 4. P. 7627.
- Пат. 2773160 Россия // Б.И. 2022. № 16. С. 6.
- Pinkert A., Marsh K.N., Pang S., Staiger M.P. // Chem. Rev. 2009. V. 109. № 12. P. 6712.
- Yokota S., Kitaoka T., Sugiyama J., Wariishi H. // Adv. Mater. 2007. V. 19. № 20. P. 3368.
- Gunnars S., Wågberg L., Cohen Stuart M.A. // Cellulose. 2002. V. 9. № 3/4. P. 239.
- Dogan H., Hilmioglu N.D. // Carbohydr. Polym. 2009. V. 75. № 1. P. 90.
- Viet D., Beck-Candanedo S., Gray D.G. // Cellulose. 2007. V. 14. № 2. P. 109.
- Petersson L., Oksman K. // Compos. Sci. Technol. 2006. V. 66. № 13. P. 2187.
- Dhiman S.S., Haw J.R., Kalyani D., Kalia V.C., Kang Y.C., Lee J.K. // Bioresour. Technol. 2015. V. 179. P. 50.
- Song L., Yu H., Ma F., Zhang X. // Bioresources. 2013. V. 8. № 3.
- Du W., Yu H., Song L., Zhang J., Weng C., Ma F., Zhang X. // Biotechnol. Biofuels. 2011. V. 4. № 1. P. 37.
- Sánchez C. // Biotechnol. Adv. 2009. V. 27, № 2. P. 185.
- Henriksson M., Henriksson G., Berglund L.A., Lindström, T. // Eur. Polym. J. 2007. V. 43. № 8. P. 3434.
- Li Y., Pickering K.L. // Compos. Sci. Technol. 2008. V. 68, № 15–16. P. 3293.
- Sun Y., Cheng J. // Bioresour Technol. 2002. V. 83, № 1. P. 1.
- Пат. 2186071 Россия. 2002.
- Agbor V.B., Cicek N., Sparling R., Berlin A., Levin D.B. // Biotechnol. Adv. 2011. V. 29. № 6. P. 675.
- Ахметшин И.Р., Просвирников Д.Б. // Инновации в химико-лесном комплексе: тенденции и перспективы развития: Матер. Всерос. науч.-практич. конф. с международным участием. Красноярск, 2017. С. 125.
- Просвирников Д.Б., Ахметшин И.Р., Закиров С.Р. // Деревообрабат. пром-сть. 2017. Т. 3. С. 41.
- Просвиников Д.Б., Ахметшин И.Р., Гайнуллина Д.Ш., Просвирникова Т.Д. // Вестн. Казанского технол. ун-та. 2015. Т. 18. № 11. С. 156.
- Просвирников Д.Б., Ахметшин И.Р., Гайнуллина Д.Ш. // Актуальные направления научных исследований XXI века: теория и практика. 2014. Т. 2. № 5–4. С. 252.
- Сафин Р.Г., Просвирников Д.Б., Салдаев В.А. // Деревообрабат. пром-сть. 2012. Т. 4. С. 8.
- Зиатдинова Д.Ф., Сафин Р.Г., Просвирников Д.Б. // Вестн. Казанского технол. ун-та. 2011. Т. 12. С. 58.
- Зиатдинова Д.Ф., Сафин Р.Г., Просвирников Д.Б. // Вестн. Казанского технол. ун-та. 2011. Т. 12. С. 70.
- George J., Sabapathi S.N. // Nanotechnol., Sci. Appl. 2015. P. 45.
- Hernandez Pinson A.M., Maksimov A., Zhukova A.A., Kudryashova D.A., Momzyakova K.S., Kutyreva M.P., Gatauilina A.R., Kutyrev G.A. // Сhem. Plant Raw Mater. 2021. № 2. P. 79.
- Klemm D., Schumann D., Udhardt U., Marsch S. // Prog. Polym. Sci. 2001. V. 26. № 9. P. 1561.
- Ioelovich M.Ya. // Polymer Science А. 2016. V. 58. № 6. P. 925.
- Grumezescu A.M. // Fabrication and Self-Assembly of Nanobiomaterials / New York: William Andrew, 2016. P. 23.
- Mateo S, Peinado S., Morillas-Gutiérrez F., La Rubia M.D., Moya A. J. // J. Processes, 2021. V. 9. № 1594.
- Пугачева И. Н. Дис. … д-ра техн. наук. Воронеж: Воронежский гос. ун-т инженерных технологий, 2015.
- Sijabat E.K., Nuruddin A., Aditiawati P., Sunendar Purwasasmita B. // Mater. Res. Express. 2020. V. 7. № 5. P. 055010.
- Sijabat E.K., Nuruddin A., Aditiawati P., Purwasasmita B. S. // J. Phys., Conf. Ser. 2019. V. 1230. № 1. P. 012085.
- Sijabat E.K., Nuruddin A., Aditiawati P., Purwasasmita B.S. // Mater. Res. Express. 2020. V. 7. № 10. P. 105004.
- Batmaz R., Mohammed N., Zaman M., Minhas G., Berry R.M., Tam K.C. // Cellulose. 2014. V. 21. № 3. P. 1655.
- Fan X.M., Yu H.Y., Wang D.C., Mao Z.H., Yao J., Tam K. (Michael) C. // ACS Sustain. Chem. Eng. 2019. V. 7. № 21. P. 18067.
- Emam H.E., Shaheen T.I. // J. Polym. Environ. 2019. V. 27. № 11. P. 2419.
- Moharrami P., Motamedi E. // Bioresour. Technol. 2020. V. 313. P. 123661.
- Ariaeenejad S., Motamedi E., Ramezani Tazehabad M. // Proc. Saf. Environ. Prot. 2023. V. 176. P. 918.
- Qiao H., Zhou Y., Yu F., Wang E., Min Y., Huang Q., Ma T. // Chemosphere. 2015. V. 141. P. 297.
- Ariaeenejad S., Motamedi E., Salekdeh G.H. // Bioresour. Technol. 2022. V. 349. P. 126833.
- Batmaz R., Mohammed N., Zaman M., Minhas G., Berry R. M., Tam K. C. // J. Clean. Prod. 2020. V. 251. P. 119749.
- Georgouvelas D., Abdelhamid H.N., Li J., Edlund U., Mathew A.P. // Carbohydr. Polym. 2021. V. 264. Р. 118044.
- Wei J., Yang Z., Sun Y., Wang C., Fan J., Kang G., Li Y. // J. Mater. Sci. 2019. V. 54. № 8. P. 6709.
- Li H., Wang Y., Ye M., Zhang X., Zhang H., Wang G., Zhang Y. // J. Colloid. Interface. Sci. 2021. V. 600. P. 752.
- Maatar W., Boufi S. // Carbohydr. Polym. 2015. V. 126. P. 199.
- Guo D.M., An Q.D., Xiao Z.Y., Zhai S.R., Shi Z. // RSC Adv. 2017. V. 7. № 85. P. 54039.
- Geng B., Wang H., Wu S., Ru J., Tong C., Chen Y., Liu X. // ACS Sustain. Chem. Eng. 2017. V. 5. № 12. P. 11715.
- Liu J., Chen T.W., Yang Y.L., Bai Z.C., Xia L.R., Wang M., Li L. // Carbohydr. Polym. 2020. V. 230. P. 115619.
- Ji Y., Wen Y., Wang Z., Zhang S., Guo M. // J. Clean Prod. 2020. V. 255. P. 120276.
- She J., Tian C., Wu Y., Li X., Luo S., Qing Y., Jiang Z. // J. Nanosci. Nanotechnol. 2018. V. 18, № 6. P. 4167.
- Syeda H.I., Yap P.S. // Sci. Total Environ. 2022. V. 807.
- Lei C., Gao J., Ren W., Xie Y., Abdalkarim S.Y.H., Wang S., Yao J. // Carbohydr. Polym. 2019. V. 205. Р. 35.
- Sun P., Wang M., Wu T., Guo L., Han W. // Polymers. 2023. V. 15. № 11. P 2434.
- Chen X., Zhou S., Zhang L., You T., Xu F. // Materials. 2016. V. 9. № 7. P 582.
- Wang F., Pan Y., Cai P., Guo T., Xiao H. // Bioresour. Technol. 2017. V. 241. P 482.
- Zhao B., Jiang H., Lin Z., Xu S., Xie J., Zhang A. // Carbohydr. Polym. 2019. V. 224. P. 115022.
- Dong C., Zhang F., Pang Z., Yang G. // Carbohydr. Polym. 2016. V. 151. P 230.
- Choi H.Y., Bae J.H., Hasegawa Y., An S., Kim IS., Lee H., Kim M. // Carbohydr. Polym. 2020. V. 234. P. 234.
- Wang C., Zhan Y., Wu Y., Shi X., Du Y., Luo Y., Deng H. // Int. J. Biol. Macromol. 2021. V. 183. P. 245.
- Qiao L., Li S., Li Y., Liu Y., Du K. // J. Clean. Prod. 2020. V. 253. P. 120017.
- Kushwaha J., Singh R. // Inorg. Chem. Commun. 2023. V. 152. P. 110721.
- Jung S., Kim J. // Polymers (Basel). 2020. V. 12. № 8. P. 1714.
- Yoo D.K., Woo H.C., Jhung S.H. // Coord. Chem Rev. 2020. V. 422. P. 213477.
- Nie J., Xie H., Zhang M., Liang J., Nie S., Han W. // Carbohydr. Polym. 2020. V. 250. P. 116955.
- Ma S., Zhang M., Nie J., Yang B., Song S., Lu P. // Cellulose. 2018. V. 25. № 10. P. 5999.
- Ma S., Zhang M., Nie J., Tan J., Yang B., Song S. // Carbohydr. Polym. 2019. V. 203. P. 415.
- Yoo D.K., Jhung S.H. // ACS Appl. Mater. Interfaces. 2019. V. 11. № 50. P. 47649.
- Woo H.C., Yoo D.K., Jhung S.H. // ACS Appl. Mater. Interfaces. 2020. V. 12. № 25. P. 28885.
- Yoo D.K., Woo H.C., Jhung S.H. // ACS Appl. Mater. Interfaces. 2020. V. 12, № 30. P. 34423.
- Su Z., Zhang M., Lu Z., Song S., Zhao Y., Hao Y. // Cellulose. 2018. V. 25. № 3. P. 1997.
- Jia M., Zhang X.F., Feng Y., Zhou Y., Yao J. // J. Memb. Sci. 2020. V. 595. P. 117579.
- Matsumoto M., Kitaoka T. // Adv. Mater. 2016. V. 28, № 9. P. 1765.
- Zhang X.F., Feng Y., Wang Z., Jia M., Yao J. // J. Memb. Sci. 2018. V. 568. P. 10.
- Yang S., Zou Q., Wang T., Zhang L. // J. Memb. Sci. 2019. V. 569. P. 48.
- Yang K., Dai Y., Zheng W., Ruan X., Li H., He G. // Sep. Purif. Technol. 2019. V. 214. P. 87.
- Policicchio A., Florent M., Attia M.F., Whitehead D.C., Jagiello J., Bandosz T.J. // Adv. Mater. Interfaces. 2020. V. 7. № 14. P. 1902098.
- Valencia L., Abdelhamid H.N. // Carbohydr. Polym. 2019. V. 213. P. 338.
- Ma H., Wang Z., Zhang X.-F., Ding M., Yao J. // Carbohydr. Polym. 2021. V. 270. P. 118376.
- Gamelas J. A.F., Evtyugina M.G., Portugal I., Evtuguin D.V. // RSC Adv. 2012. V. 2. № 3. P. 831.
- Zhang Y., Yin M., Lin X., Ren X., Huang T.S., Soo Kim I. // Chem. Eng. J. 2019. V. 371. P. 306.
- Yang Y., Guo Z., Huang W., Zhang S., Huang J., Yang H., Gu S. // Appl. Surf. Sci. 2020. V. 503. P. 144079.
- Yang Y., Huang W., Guo Z., Zhang S., Wu F., Huang J., Gu S. // Cellulose. 2019. V. 26. № 17. P. 9335.
- Lu W., Duan C., Liu C., Zhang Y., Meng X., Dai L., Wang W., Yu H., Ni Y. // Carbohydr. Polym. 2020. V. 247. P. 116691.
- Tan C., Lee M.C., Arshadi M., Azizi M., Abbaspourrad A. // Angew. Chem., Int. Ed. 2020. V. 59. № 24. P. 9506.
- Rajwade J.M., Paknikar K.M., Kumbhar J.V. // Appl. Microbiol. Biotechnol. 2015. V. 99. № 6. P. 2491.
- Ostadhossein F., Mahmoudi N., Morales-Cid G., Tamjid E., Navas-Martos F., Soriano-Cuadrado B., Simchi A. // Materials. 2015. V. 8. № 9. P. 6401.
- Wu C.-N., Fuh S.C., Lin S.P., Lin Y.Y., Chen H.-Y., Liu J.M., Cheng K.C. // Biomacromolecules. 2018. V. 19. № 2. P. 544.
- Halib N., Ahmad I., Grassi M., Grassi G. // Int J Pharm. 2019. V. 566. P. 631.
- Moroni L., Schrooten J., Truckenmüller R., Rouwkema J., Sohier J., van Blitterswijk C.A. //Tissue Engineering. Amsterdam: Elsevier, 2014. P. 1.
- Tummala G.K., Lopes V.R., Mihranyan A., Ferraz N. // J. Funct. Biomater. 2019. V. 10. № 3. P. 35.
- Kowalska-Ludwicka K., Cala J., Grobelski B., Sygut D., Jesionek-Kupnicka D., Kolodziejczyk M., Bielecki S., Pasieka Z. // Arch. Med. Sci. 2013. V. 3. P. 527.
- Fu L., Zhang Y., Li C., Wu Z., Zhuo Q., Huang X., Yang G. // J. Mater. Chem. 2012. V. 22. № 24. P. 12349.
- De Olyveira G.M., Manzine Costa L.M., Basmaji P., Xavier Filho L. // J. Nanotechnol. Eng. Med. 2011. V. 2. № 3. P. 034001
- Poonguzhali R., Khaleel Basha S., Sugantha Kumari V. // Int. J. Biol. Macromol. 2018. V. 112. P. 1300.
- Hong H.J., Kim J., Kim D.Y., Kang I., Kang H.K., Ryu B.G. // Int. J. Pharm. 2019. V. 567. P. 118502.
- Supramaniam J., Adnan R., Mohd Kaus N.H., Bushra R. //Int. J. Biol. Macromol. 2018. V. 118. P. 640.
- AL-Rajabi M.M., Teow Y.H. // Sustainable Chem. Pharm. 2023. V. 31. P. 100939.
- Parvaneh S., Pourmadadi M., Abdouss M., Pourmousavi S.A., Yazdian F., Rahdar A., Díez-Pascual A.M. // Int. J. Biol. Macromol. 2023. V. 241. P. 124566.
- Mohd Amin M.C.I., Ahmad N., Halib N., Ahmad I. // Carbohydr. Polym. 2012. V. 88. № 2. P. 465.
- Rabbi M.A., Rahman M.M., Minami H., Yamashita N., Habib M.R., Ahmad H. // Carbohydr. Polym. 2021. V. 251. P. 117024.
- Li Q., Zhou D., Zhang P., Man P., Tian Z., Li Y., Ai S. // Colloids Surf., A. 2016. V. 501. P. 132.
- Li X., Zhang L., Wang Z., Wu S., Ma J. // Carbohydr. Polym. 2021. V. 259. P. 117752.
- Ahmed F., Gulzar T., Kiran S., Ahmad I., Fatima A., Yasir S., Khalil A., UI Islam M., M. Bakhsh E., Kamal T. // Appl. Nanosci. 2022. V. 12. № 11. P. 3585.
- Ahsan H.M., Zhang X., Li Y., Li B., Liu S. // Int. J. Biol. Macromol. 2019. V. 132. P. 1176.
- Wang Y., Zeng W., Zhao Y., Tang M., Chang X., Xu Y., Li R., Liu Z. // ChemCatChem. 2023. V. 15. № 2. P. 202201168.
- Zhang Y., Han B., Zhang Z., Zhao X., Li W., Li B., Zhu L. // Green Chem. 2023. V. 25. № 16. P. 6253.
- Wu Y., Li Y., Zhao T., Wang X., Isaeva V.I., Kustov L.M., Yao J., Gao J. // Carbohydr. Polym. 2022. V. 296. P. 119969.
- Shishmakov A.B., Mikushina Y.V., Seleznev A.S., Koryakova O.V., Valova M.S., Petrov L.A. // Russ. J. Appl. Chem. 2008. V. 81. № 12. P. 2180.
- Rubacha M. // J. Appl. Polym. Sci. 2006. V. 101. № 3. P. 1529.
- Wang G., Yang X., Wang W. // Polymers (Basel). 2019. V. 11. № 3. P. 441.
- Xu Y., Wu Z., Li A., Chen N., Rao J., Zeng, Q. // Polymers. 2024. V. 16. № 3. P. 423.
- Khelifa F., Habibi Y., Bonnaud L., Dubois P. // ACS. Appl. Mater. Interfaces. 2016. V. 8. № 16. P. 10535.
- Głowińska E., Kasprzyk P., Datta J. // Wood Sci. Technol. 2021. V. 55. № 6. P. 1673.
- Suzuki K., Sato A., Okumura H., Hashimoto T., Nakagaito A. N., Yano H. // Cellulose. 2014. V. 21. № 1. P. 507.
- Azadfar M., Graham M.R., Wolcott M.P. // J. Compos. Sci. 2019. V. 3. № 4. P. 98.
- Bagus Pambudi A., Priyangga A., Hartanto D., Atmaja L. //Mater. Today: Proc. 2021. V. 46. P. 1855.
- Muhmed S.A., Jaafar J., Daud S.S., Hanifah M.F.R., Purwanto M., Othman M.H.D., Ismail A.F. // J. Environ. Chem. Eng. 2021. V. 9. № 4. P. 105577.
- Rana A.K., Scarpa F., Thakur V.K. // Ind. Crops Prod. 2022. V. 187. P. 115356.
- Selyanchyn O., Selyanchyn R., Lyth S.M. // Front Energy Res. 2020. V. 8. P. 596164.
- Asandulesa M., Andreea C., Culica E., Melinte V., Coseri S. // Appl. Surf. Sci. 2023. V. 607. P. 155077.
- Aritonang H.F., Kamu S.V., Ciptai C., Onggo D., Radiman C. // Bull. Chem. React. Eng. Catal. 2017. V. 12, № 2. P. 287.
- Ummartyotin S., Pechyen C. // Carbohydr. Polym. 2016. V. 142. P. 133.
- Wang Z., Sun C., Li F., Chen L. // Chem. Eng. J. 2021. V. 415. P. 129006.
- Dasan Y.K., Bhat A.H., Ahmad F. // Carbohydr. Polym. 2017. V. 157. P. 1323.
- Jin K., Tang Y., Zhu X., Zhou Y. // Int. J. Biol. Macromol. 2020. V. 162. P. 1109.
- Farooq U., Ullah M.W., Yang Q., Aziz A., Xu J., Zhou L., Wang S. // Biosens. Bioelectron. 2020. V. 157. P. 112163.
- Mohammadi H. // Proc. Inst. Mech. Eng. H. 2011. V. 225. № 7. P. 718.
- Picheth G.F., Pirich C.L., Sierakowski M.R., Woehl M.A., Sakakibara C.N., de Souza C.F., Martin A.A., da Silva R., de Freitas R.A. // Int. J. Biol. Macromol. 2017. V. 104. P. 97.
- Zang S., Zhang R., Chen H., Lu Y., Zhou J., Chang X., Qiu G., Wu Z., Yang G. // Mater. Sci. Eng. C. 2015. V. 46. P. 111.
- Martínez Ávila H., Schwarz S., Feldmann E.M., Mantas A., von Bomhard A., Gatenholm P., Rotter, N. // Appl. Microbiol. Biotechnol. 2014. V. 98. № 17. P. 7423.
- Yadav V., Sun L., Panilaitis B., Kaplan D.L. // J. Tissue Eng. Regener. Med. 2015. V. 9. № 12. P. E276.
- Zang S., Zhuo Q., Chang X., Qiu G., Wu Z., Yang G. // Carbohydr. Polym. 2014. V. 104. P. 158.
- Akaraonye E., Fili, J., Safarikova M., Salih V., Keshavarz T., Knowles J.C., Roy I. // Polym Int. 2016. V. 65. № 7. P. 780.
- de Olyveira G.M., Basmaji P., Costa L.M.M., Dos Santos M.L., Dos Santos Riccardi C., Guastaldi F.P.S., Scarel-Caminaga R.M., de Oliveira Capote T.S., Pizoni E., Guastaldi A.C. // Mater. Sci. Eng. C. 2017. V. 75. P. 1359.
- Phogat K., Kanwar S., Nayak D., Mathur N., Ghosh S.B., Bandyopadhyay-Ghosh S. // J. Appl. Polym. Sci. 2020. V. 137. № 23. P. 48789.
- Huang W., Wang Y., Huang Z., Wang X., Chen L., Zhang Y., Zhang, L. // ACS Appl. Mater. Interfaces. 2018. V. 10. № 48. P. 41076.
- Zhu C., Li F., Zhou X., Lin L., Zhang T. // J. Biomed. Mater. Res. A. 2014. V. 102. № 5. P. 1548.
- Pértile R., Moreira S., Andrade F., Domingues L., Gama M. // Biotechnol. Prog. 2012. V. 28. № 2. P. 526.
- Kim D., Park S., Jo I., Kim S.M., Kang D.H., Cho S.P., Park J.B., Hong B.H., Yoon M.H. // Small. 2017. V. 13. № 26. P. 1700331.
- Kuzmenko V., Karabulut E., Pernevik E., Enoksson P., Gatenholm P. // Carbohydr. Polym. 2018. V. 189. P. 22.
- Picheth G.F., Pirich C.L., Sierakowski M.R., Woehl M.A., Sakakibara C.N., de Souza C.F., Martin A. A., da Silva R., de Freitas R. A. // Int. J. Biol. Macromol. 2017. V. 104. P. 97.
- Wang J., Gao C., Zhang Y., Wan Y. // Mater. Sci. Eng. C. 2010. V. 30. № 1. P. 214.
- Tummala G.K., Lopes V.R., Mihranyan A., Ferraz N. // J. Funct. Biomater. 2019. V. 10. № 3. P. 35.
- Yoshino A., Tabuchi M., Uo M., Tatsumi H., Hideshima K., Kondo, S., Sekine J. // Acta Biomater. 2013. V. 9. № 4. P. 6116.
- Silvestre A.J., Freire C.S., Neto C.P. // Expert Opin. Drug Delivery. 2014. V. 11. № 7. P. 1113.
- Mensah A., Chen Y., Christopher N., Wei Q. // Bioeng. 2022. V. 9. № 1. P. 3.
- Trovatti E., Silva N.H., Duarte I.F., Rosado C.F., Almeida I.F., Costa P., Freire C.S., Silvestre A.J., Neto C. P. // Biomacromolecules. 2011. V. 12. № 11. P. 4162.
- Nakyp A.M., Cherezova E. N., Karaseva Yu.S., Dauylbek A. A. // Bull. Korkyt Ata Kyzylorda Univ. 2022. V. 63. P. 28.
- Mohammadali Azadfar, Max R. Graham, P. Michael // J. Compos. Sci. 2019. V. 3. P. 98.
