Reactivity of (–)-Shikimic Acid as the Basis of Its Biological Role and a Template for the Development of Antiviral Agents: A Case Study of Oseltamivir Phosphate
- Autores: Smirnov S.V1, Kurkin V.A1
-
Afiliações:
- Federal State Budgetary Educational Institution of Higher Education "Samara State Medical University" Ministry of Health Care of the Russian Federation
- Edição: Volume 51, Nº 4 (2025)
- Páginas: 564-580
- Seção: Articles
- URL: https://rjraap.com/0132-3423/article/view/690852
- DOI: https://doi.org/10.31857/S0132342325040022
- EDN: https://elibrary.ru/LMTADU
- ID: 690852
Citar
Texto integral



Resumo
The review is dedicated to the analysis of the current data in the field of molecular organization of unsaturated cyclic systems, using the example of the monocarboxylic unsaturated cyclic structure of (–)-shikimic acid, which exhibits the properties of both a carboxylic acid and a polyatomic vicinal alcohol, as well as cycloolefins, considering the influence of side substituents. The question of the most optimal method for the production of shikimic acid and its derivatives with a significant yield remains unresolved. The search for new synthetic routes and the potential use of compounds whose behavior follows the principles of the Diels-Alder/Alder-Steiner reactions should be primarily determined by the peculiarities of its molecular organization. The study of the static system underlying the chemical structure of this acid, its reactivity, and the comparative analysis of possible methods and approaches for obtaining cycloalkenes with heteroatoms in the molecule, electron-accepting side groups using the example of the antiviral drug (oseltamivir phosphate), allowed for the investigation of the relationship between the properties and the structural parameters of this chemical object at a new qualitative and quantitative level.
Palavras-chave
Sobre autores
S. Smirnov
Federal State Budgetary Educational Institution of Higher Education "Samara State Medical University" Ministry of Health Care of the Russian Federation
Email: s.v.smirnov@samsmu.ru
Russia, Samara
V. Kurkin
Federal State Budgetary Educational Institution of Higher Education "Samara State Medical University" Ministry of Health Care of the Russian FederationRussia, Samara
Bibliografia
- Zhang L., Xiaowei H., Yonghong L., Feifei Y., Li Gao, Li C. // Sci. Rep. 2017. V. 7. P. 1669. https://doi.org/10.1038/s41598-017-01804-2
- Russell C.A. // Annu. Repts. Progr. Chem. B. 2004. V. 100. P. 3–31. https://doi.org/10.1039/B407613N
- Xin J., Song X., Zheng H., Li W., Qin Y., Wang W., Zhang H., Peng G. // Front. Vet. Sci. 2025. V. 12. P. 1524812. https://doi.org/10.3389/fvets.2025.1524812
- Tuba U. // Ann. Med. Res. 2024. V. 31. P. 504–509. https://doi.org/10.5455/annalsmedres.2024.04.075
- Gientka I., Duszkiewicz-Reinhard W. // Pol. J. Food Nutr. Sci. 2009. V. 59. P. 113–118.
- Maha A.A.-Amal S. Abu-A., Karim S. El-Said, Tamir M.Id., Maysa-Mobasher, Ashwag H.A., Najla A., Ali A. Abir-Eto B., Mohammed M.S. // Sci. Rep. 2025. V. 15. P. 8126. https://doi.org/10.1038/s41598-025-90549-4
- Carmen-Maria L.-S., Guadalupe-Miroslava S.-J., Maribel P.-J., Armando B.H. // Mar. Drugs. 2013. V. 11. P. 3926–3950. https://doi.org/10.3390/md11103926
- Cao J., Zhang J., Cao R., Li W., Wang G., Cui L., Sun L. // Food Front. 2023. V. 4. P. 10. https://doi.org/10.1002/fft2.278
- Shao Z., Wang T., Zhang X., Jiang M., Zhu W., Ning R., Yang C. // Eur. J. Org. Chem. 2024. V. 27. P. 1–12. https://doi.org/10.1002/ejoc.202400933
- Candetas N., Assoah B., Simeonov S. // Chem. Rev. 2018. V. 118. P. 1–24. https://doi.org/10.1021/acs.chemrev.8b00350
- Batory M., Rotzeja H. // J. Cosmet. Dermatol. 2021. V. 21. P. 1241–1249. https://doi.org/10.1111/jocd.14136
- Kim M., Sim D., Lee H., Lee H.-J., Kim S.-H. // Int. J. Mol. Sci. 2019. V. 20. P. 582. https://doi.org/10.3390/jms20030582
- Chen X., Zheng Q., Liu W., Yu L., Wang J., Li S. // Chin. J. Cell. Mol. Immunol. 2017. V. 33. P. 656–659.
- Lee J., Nguyen Q., Park J.Y., Lee S., Hwang G., Yamabe N., Choi S., Kang K. // Plants. 2020. V. 9. P. 1681. https://doi.org/10.3390/plants9121681
- Kumariya S., Grano de Oro A., Kalinoski A., Joe B., Osman I. // Biochem. Pharmacol. 2024. V. 229. P. 116524.
- Zhang Z., Yang Y., Sun Q., Zeng W.-C., Li Y. // Microbiol. Spectrum. 2022. V. 10. P. 22. https://doi.org/10.1128/spectrum.01199-22
- Meghdadi P., Bamoharram F., Karimi E., Ghassemi E. // BioNanoScience. 2024. V. 14. P. 2722–2729. https://doi.org/10.1007/s12668-024-01490-1
- Арбузов Е.А., Коновалов А.Н. // Изв. Акад. Наук СССР. Сер. хим. 1965. № 7. С. 1290–1292.
- Сыркин Я.К., Моисеев И.И. // Усп. химии. 1958. Т. 27. С. 1321–1336.
- Офицеров Е.Н., Урагов В.Г. // Докл. Акад. наук. 2007. Т. 416. С. 344–347.
- Сонина Е.Г., Калашников А.И. Этерификация шикимовой кислоты // Технологии и оборудование химической, биотехнологической и пищевой промышленности: материалы VI Всероссийской научно-практической конференции студентов, аспирантов и молодых ученых с международным участием. 22–24 мая 2013. Бийск. С. 223–225.
- Туманов В.Е., Денисов Е.Т. // Бутлеров. сообщ. 2013. Т. 35. С. 139–143.
- Darlington A., Gemma A. Di lulio, Lorenzo C. // Eur. J. Org. Chem. 2024. V. 27. P. 01247. https://doi.org/10.1002/ejoc.202301247
- https://www.chem.msu.ru/
- https://www.sciencedirect.com/topics/pharmacology-toxicology-and-pharmaceutical-science/shikimicaoid/
- Гладишин К.Л. // Усп. биол. химии. 1978. Т. 19. С. 246–272.
- Калинин Ф.Л., Лобов В.П., Жидков В.А. // Справочник по биохимии. Киев: Наукова думка, 1971. 1012 с.
- Польман Б., Польман А. // Квантовая биохимия. Монография / перев. с англ. М.: Мир, 1965. 654 с.
- Bochkov D.V., Sysolyatin S.V., Kalashnikov A.I., Surmacheva I.A., Lamberova A.A., Buyanova A.S., Lamberova M.E. // Russ. J. Bioog. Chem. 2012. V. 39. P. 750–754. https://doi.org/10.1134/S1068162013070029
- Бочков Д.В., Сысолянин С.В., Калашников А.И., Суричевна Н.А. // Хим. растит. сырья. 2011. № 1. С. 119–122.
- Калашников А.И., Сысолянин С.В., Саковец Г.В. // Изв. Акад. наук. Сер. хим. 2013. № 1. С. 165.
- Barbouchi M., Elamrani K., Idrissi M., Choukrad M. // Curr. Bioact. Compd. 2020. V. 16. P. 0735. https://doi.org/10.2174/1573407216666200302120735
- Mann, J. // Sci. Trove. 2023. P. 53. https://doi.org/10.1093/hesc/9780198556763.003.0005
- Morrow, G. // The Shikimate Pathway: Biosynthesis of Phenolic Products from Shikimic Acid. 2016. P. 258–300. https://doi.org/10.1093/oso/9780199860531.003.0009
- Сонина Е.Г., Калашников А.И. // Южно-Сиб. науч. вестн. 2018. № 4. С. 10–17.
- Калашников А.И., Сысолянин С.В., Бочков Д.В. // Вестн. алтайской науки. 2012. № 1. С. 105–110.
- Орлов В.В., Олешков Е.В., Короткова Е.М., Ущановский Н.В. // Вестн. Тверского гос. техн. ун. 2018. № 1. С. 64–66.
- Калашников А.И., Сысолянин С.В., Сонина Е.Г., Суричевна Н.А. // Ползуновский вестн. 2010. № 4. С. 151–157.
- Минкин В.И., Сычкин Б.Я., Миньев Р.М. // Теория строения молекул. Ростов-на-Дону.: Изд-во "ФЕНИКС", 1997. 558 с.
- Пальм В.А. // Усп. химии. 1961. Т. 30. С. 1069–1119.
- Соколов Н.Д. // Усп. химии. 1963. Т. 32. С. 967–979.
- Травень В.Ф. // Органическая химия. Т. 1. / М.: Изд-во "Лаборатория знаний", 2023. 368 с.
- Травень В.Ф. // Органическая химия. Т. 3. / М.: Изд-во "Лаборатория знаний", 2023. 388 с.
- Реутов О.А., Кури А.Л., Бутин К.П. // Органическая химия: в 4 ч. Ч. 1. 8-е изд. / М.: "Лаборатория знаний", 2020. 567 с.
- Реутов О.А., Кури А.Л., Бутин К.П. // Органическая химия: в 4 ч. Ч. 2. 9-е изд. / М.: "Лаборатория знаний", 2020. 623 с.
- Реутов О.А., Кури А.Л., Бутин К.П. // Органическая химия: в 4 ч. Ч. 3. 7-е изд. / М.: "Лаборатория знаний", 2019. 544 с.
- Реутов О.А., Кури А.Л., Бутин К.П. // Органическая химия: в 4 ч. Ч. 41. 6-е изд. / М.: "Лаборатория знаний", 2020. 726 с.
- Ефремова М.М., Румянцев А.М., Бабинова Е.С., Янышна Т.М., Говом А.И. // Изв. Акад. наук. Сер. хим. 2023. № 7. С. 1717.
- Дяченко В.Д., Барышев Б.Н., Ненайденко В.Г. // Усп. химии. 2022. Т. 91. P. 8. https://doi.org/10.1070/rcr5039
- Коротченко В.Н., Ненайденко В.Г., Баленкова Е.С., Шастин А.В. // Усп. химии. 2004. Т. 73. C. 1039–1074.
- Голодфорб Я.Л., Баленкий Л.И. // Усп. химии. 1960. Т. 29. C. 470–505.
- Типов Ю.А. // Усп. химии. 1962. Т. 31. C. 529–550.
- Попов Е.М., Коган Г.А. // Усп. химии. 1968. Т. 37. C. 256–274.
- Дьюар М.Дж. // Усп. химии. 1965. Т. 34. C. 356–374.
- Зефиров Н.С., Соколов В.И. // Усп. химии. 1967. Т. 36. C. 243–263.
- Bertolini T.M., Tran Phuc D. // J. Chem. Educ. 2006. V. 83. P. 590.
- Barrows S.E., Eberlein T.H. // J. Chem. Educ. 2005. V. 82. P. 1334–1339.
- Jones G.O., Guner V.A., Houk K.N. // J. Phys. Chem. A. 2006. V. 110. P. 1216–1224.
- Осянин В.А., Лукашенко А.В., Осипов Д.В. // Усп. химии. 2021. Т. 90. P. 324–373. https://doi.org/10.1070/rcr4971
- Арбузов Ю.А. // Усп. химии. 1964. Т. 33. C. 913–946.
- Петров А.А., Федоров А.В. // Усп. химии. 1964. Т. 33. C. 3–23.
- Хьозген Р. // Усп. химии. 1966. Т. 35. C. 150–172.
- Данилкина Н.А., Васильев А.А., Балова Н.А. // Усп. химии. 2020. Т. 89. C. 125–171. https://doi.org/10.1070/rcr4902
- Петров А.А. // Усп. химии. 1960. Т. 29. C. 1049–1079.
- Shin S.-H., Han J.-H., Lee S.-I., Ha Y.-B., Ryu D.-H. // Bull. Korean Chem. Soc. 2011. V. 32. P. 2885. https://doi.org/10.5012/bkcs.2011.32.8.2885
- Enev V. // Comprehensive Chirality. 2012. V. 2. P. 325–345. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-095167-6.00221-4
- Веєков R., Neergheen-Bhujun V., Bhagooli R., Bahorun T. // Mutat. Res. Fundamental. Mol. Mech. Mutagen. 2014. V. 768. P. 84–97. https://doi.org/10.1016/j.mrfmmm.2014.03.005
- https://www.sciencedirect.com/topics/pharmacology-toxicology-and-pharmaceutical-science/shikimic
- Яровая О.Н., Салахутівнів Н.Ф. // Усп. химии. 2021. Т. 90. C. 488–510. https://doi.org/10.1070/rcr4969.
- Яровая О.Н., Лаев С.С., Салахутівнів Н.Ф. // Усп. химии. 2023. Т. 92. C. 1. https://doi.org/10.57634/rcr5056
- Zamir L., Luthe C. // Canadian J. Chem. 2011. V. 62. P. 1169–1175. https://doi.org/10.1139/v84-191
- Разлицева М.Н., Страшков Д.М., Николаев Д.М., Штыров А.А., Панов М.С. // Усп. химии. 2021. Т. 90. C. 868–893. https://doi.org/10.1070/rcr5001
- Бакулев В.А., Шафран Ю.М., Беляев Н.А. // Усп. химии. 2022. Т. 91. C. 7. https://doi.org/10.1070/RCR5042
- Titov I.Yu., Stroylov V.S., Rusina P.V., Svitanko I.V. // Russ. Chem. Rev. 2021. Т. 90. P. 831–867. https://doi.org/10.1070/RCR5012
- Mukherjee A., Mahato S., Кончук Д.С., Santra S., Зырянов Г.В., Majee A., Чупахич О.Н. // Усп. химии. 2023. Т. 92. C. 3. https://doi.org/10.57634/rcr5046
- Сережев П.Г., Новиков Р.А., Томилов Ю.В. // Усп. химии. 2024. Т. 93. C. 3. https://doi.org/10.59761/rcr5111
- Цыренова Б.Д., Лемпорт П.С., Ненайденко В.Г. // Усп. химии. 2023. Т. 92. C. 1. https://doi.org/10.57634/rcr5066
- Nie L.-D., Liang-deng Nie, Xiao-Xin Shi // Tetrahedron: Asymmetry. 2009. V. 20. P. 124–129.
- Nie L.-D., Xiao-Xin Shi, Kwang Hyok Ko, Wei-Dong Lu // J. Org. Chem. 2009. V. 74. P. 3970–3973.
- Nie L.-D., Wei Ding, Xiao-Xin Shi, Na Quan, Xia Lu // Tetrahedron: Asymmetry. 2012. V. 23. P. 742–747.
Arquivos suplementares
